محمدابراهیم کتانیمحمدابراهیم کتانی، عالم کتابشناس و از رهبران و بنیانگذاران جنبش ملی و نهضت فرهنگی و اصلاح دینی مراکش در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی بود. ۱ - معرفی اجمالیوی در ۱۳۲۵ ق. ۱۹۰۷ در فاس به دنیا آمد و در جامع قرویین آموزش‌های دینی را فراگرفت و پس از موفقیتش در امتحانات، به دلیل نپذیرفتن امضای تعهدنامه مبنی بر عدم فعالیت برای آزادی مراکش، از سوی استعمارگران به وی و علان الفاسی اجازه اعطای گواهینامه درجه «عالم» داده نشد و آنها پس از استقلال (۱۹۵۵) موفق به اخذ آن شدند. ۲ - فعالیتهای سیاسی و فرهنگیمحمدابراهیم از شاخص‌ترین پیشوایان جنبش سلفیه در کنار برجستگان آن چون ابن بادیس و الفاسی بود. او پس از استقلال به رباط رفت و به سمت نویسنده در مجله العلم مشغول به کار شد. در ۱۹۵۷ رئیس قسمت نسخه‌های خطی «خزانه العامه» شد. کتانی از استادان دانشگاه مراکش بود و در دانشکده‌های ادبیات و حقوق در رباط و فاس تدریس می‌کرد. وی در جستجوی نسخه‌های خطی، مساجد و مراقد کشورهای مراکش، الجزایر، لیبی ایتالیا، اسپانیا، عربستان سعودی و عراق و دانشگاه‌های پرینستون و‌هاروارد امریکا را بازدید کرد. او به اهمیت گنج‌ها و میراث ملی آگاه بود و توانست به کمک دیگر محققان، نسخه‌های خطی کمیاب «تامکروت» و «کتابخانه سلطنتی» را کشف کند. کتانی مطالعات و بررسی‌های با ارزشی در زمینه فرهنگ عربی و اسلامی، به ویژه فرهنگ اندلسی داشت ودر این زمینه متخصص بود. علاوه بر آن عضویت آکادمی‌مراکش و استادی دانشگاه محمد پنجم و قرویین را هم بر عهده داشت. وی از جمله پیشنهاددهندگان و دعوت کنندگان به احیای اجتهاد جمعی بود. همچنین اخبار رجال و جنگ‌های مراکش را روایت می‌نمود. برای وی موضوع استعمار و تبلیغات مسیحی گری بسیار بااهمیت بود و با ظهیر بربری ـ که فرانسه را به کنار گذاردن مجموعه زبان‌های مراکشی از بقیه زبان‌های بومی‌واداشت ـ به مخالفت برخاست. محمدابراهیم به طالبان علم عنایت داشت و بسیاری از اوقات به درخواست کنندگان، نسخه خطی خود را که در باب موضوع مشخصی نوشته بود، به نیت گسترش علم، تقدیم می‌کرد. ۳ - وفاتوفات وی به سال ۱۴۱۱ ق/ ۱۹۹۰ بود. از او آثار متعددی بر جای مانده است. [۱]
الزركلی، خیر الدین، تتمه الاعلام، ج۲، ص۱۳۰-۱۳۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «محمدابراهیم کتانی». |